Onlar çaldı, faturayı biz ödedik

Elektrikte kaçak tutarı 2.1 milyar YTL'ye ulaştı. Vatandaş yüzde 14 daha fazla fatura ödedi. İşte il il hırsızlık haritası


Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu (YDK), Türkiye’de 2006 yılında elektrik kayıp ve kaçak tutarının 2,1 milyar YTL olduğunu belirledi. Bunun 1 milyar 70 milyon YTL’sinin kaçak elektrik kullanımından kaynaklandığı hesaplandı. Elektrikte kayıp ve kaçak nedeniyle yurttaşlar elektrik faturalarını yüzde 14,47 zamlı ödediler.
Başbakanlık YDK’nın TBMM’ye sunulan Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (TEDAŞ) 2006 Yılı Raporu’na göre, ülkede kullanılan elektriğin yüzde 15,1’i kayıp ve kaçaklara gitti.

-KAYIP VE KAÇAĞA 1,5 MİLYAR DOLAR GİTTİ-

TEDAŞ genelinde kayıp-kaçaklara giden toplam 19 bin 61,4 GWh’lik enerji miktarının ekonomik karşılığı, 2006 yılı ortalama enerji alış fiyatıyla (11,233 YKr/kWh) 2,1 milyar YTL oldu. Raporda, 2006 yılı ortalama dolar kuru 1,4406 YTL olarak alındığında, kayıp-kaçak tutarının yaklaşık 1,5 milyar dolara ulaştığı kaydedildi.
Söz konusu kayıp-kaçak miktarının bir kısmının teknik kayıplarla ilgili olmakla birlikte yaklaşık yarısının kaçak kullanılan enerjiye karşılık geldiğinin altı çizildi.
Rapora göre, kaçak kullanılan elektrik miktarı 9 bin 530,7 GWh olarak belirlendi. Kaçak elektriğin tutarı 1 milyar 70 milyon YTL olarak hesaplandı.

-MALİYETİN YÜZDE 14,47’Sİ-

Raporda, elektrikte maliyet unsurlarına da yer verildi. Buna göre, 2006 yılı için, kWh başına 13,129 YKr olan elektrik maliyetinin içinde 1,900 YKr kayıp ve kaçaktan kaynaklandı. Böylece kayıp-kaçak maliyeti, toplam elektrik maliyetinin yüzde 14,47’sini oluşturdu. Kayıp-kaçak, enerji satın almadan sonraki en yüksek maliyet kalemini oluşturdu.
Bazı bağlı şirketlerde yoğunlaştığı gözlenen kaçak kullanımların, enerji satış maliyetini dolayısıyla da satış fiyatlarını artırdığı kaydedilen raporda, “İyi niyetli olan ve borcunu zamanında ödeyen diğer aboneleri olumsuz yönde etkilemektedir” denildi.

-VAN ORAN, URFA MİKTAR ŞAMPİYONU-

Kayıp-kaçak oranının en yüksek olduğu il yüzde 71 ile Van olarak belirlendi. Ortalama elektrik alım fiyatı ile Van’da 2006 yılında elektrikte kayıp ve kaçağın maliyeti 90,4 milyon YTL oldu. Van’ın yüzde 65,6 ile Hakkari, yüzde 63,8 ile Mardin, yüzde 60,9 ile Şırnak, yüzde 58,7 ile Şanlıurfa izledi.
Şanlıurfa oran olarak beşinci sırada yer almasına karşın, miktar bazında ilk sırada bulundu. 2 milyon 369 bin MWh’lik kayıp-kaçak olan Şanlıurfa’da, bunun parasal karşılığı 266 milyon YTL oldu. Miktar bazında en fazla kayıp kaçak olan Şanlıurfa’yı 2,2 milyon MWh ile Boğaziçi(İstanbul batı), 1,6 milyon MWh ile Diyarbakır, 1,4 milyon MWh ile Mardin izledi.
Kayıp ve kaçak oranının en düşük olduğu iller ise yüzde 4,2 ile Denizli, yüzde 4,7 ile Kütahya ve Karabük, yüzde 5,1 ile Sivas, yüzde 6 ile Kırıkkale ve Uşak oldu.
Miktar bazında en düşük kayıp-kaçak ise sırasıyla Bayburt, Tunceli, Gümüşhane, Kilis ve Erzincan’da görüldü.

-KAÇAĞI KARŞILAMAK İÇİN 1400 MW GEREKİYOR-

Raporda, “Bir termik santralin ortalama yıllık çalışma saati 6 bin 500-7 bin alındığında, söz konusu kaçak kullanımlara giden enerjiyi üretmek için yaklaşık 1400 MW’lık kurulu güce ihtiyaç duyulmaktadır” denildi. 2006 yılı değerleriyle kayıp-kaçak oranının 1 puan düşürülmesinin yaklaşık 1,26 GWh’e ve ortalama enerji alış maliyeti dikkate alındığında 142 milyon YTL’ye karşılık geldiği belirtilen raporda, “Dolayısıyla, teknik kayıplara giden enerji miktarının düşürülmesi ve kaçak kullanımların önlenmesi için her türlü gayretin gösterilmesi gerekmektedir” değerlendirmesinde bulunuldu.
Raporda, mevcut kayıp-kaçak oranlarının yüksek çıkmasında, teknik kayıplar yanında sayaçların zamanında okunmamasından dolayı enerji tükettikleri halde bir kısım aboneye enerji tahakkuku yapılamaması, kaçak kullanımların yaygınlaşması ve işletme hataları gibi hususların yanında, şu unsurların da önemli rol oynadığı anlatıldı:
"-Özelleştirme çalışmalarının uzun süredir sonuçlandırılamaması.
-Tasarruf tedbirleri veya nasıl olsa özelleşecek düşüncesi ile yatırımların gerçekleştirilememesi, mevcut sistemin bakım ve kontrollerinin sağlıklı yapılamaması, dolayısıyla ekonomik ömürlerinin kısalması.
-Hızlı ve çarpık kentleşme ile göç veren bölgelerde çok az aboneye sahip yerleşim yerlerine hizmet götürülmeye devam edilmesi.

-ALIM GÜCÜNÜN OLMAMASI DA ETKİLİ-

-Ekonomik sorunlar nedeniyle bazı abonelerin alım gücünün bulunmaması.
-Personel yetersizliği nedeniyle birçok asli görevin hizmet alımı yoluyla yüklenici firmalara yaptırılması.
-Yüklenici firmaların, fiyat rekabetinin de etkisiyle niteliksiz ve geçici personel çalıştırmaları ve yeteri kadar kontrol edilememesi, dolayısıyla abone bilgi akışının zayıflaması, abone bilgilerinin güncelliğini yitirmesi.
-Belirlenecek kıstaslar dahilinde coğrafi bilgi sistemi, scada ve enerji analizörleri gibi teknolojik yatırımların gerçekleştirilememesi."

ELEKTRİKTE KAYIP-KAÇAK (2006)

oran(%) miktar(MWh) maliyet(YTL)

Diyarbakır 55.5 1.670.632 187.662.093

Mardin 63.8 1.454.952 163.434.758

Siirt 32.0 131.794 14.804.420

Şanlıurfa 58.7 2.369.304 266.143.918

Batman 55.4 507.490 57.006.352

Şırnak 60.9 378.887 42.560.377

DİCLE TOP. 57.8 6.513.056 731.611.580

Bitlis 46.3 124.824 14.021.480

Hakkari 65.6 223.992 25.161.021

Muş 52.3 180.160 20.237.373

Van 71.0 804.930 90.417.787

VANGÖLÜ TOP. 63.8 1.333.906 149.837.661

Ağrı 52.4 258.478 29.034.834

Erzincan 8.5 16.716 1.877.708

Erzurum 21.8 160.853 18.068.617

Kars 27.4 81.983 9.209.150

Bayburt 11.3 6.858 770.359

Ardahan 19.4 14.270 1.602.949

Iğdır 35.5 48.048 5.397.232

ARA TOP. 29.4 587.206 65.960.850

Artvin 12.5 28.716 3.225.668

Giresun 11.0 48.199 5.414.194

Gümüşhane 14.8 13.512 1.517.803

Rize 9.9 50.243 5.643.796

Trabzon 13.9 121.507 13.648.881

ÇORUH TOP. 12.3 262.177 29.450.342

Bingöl 35.4 54.747 6.149.731

Elazığ 8.4 68.684 7.715.274

Malatya 10.7 119.692 13.445.002

Tunceli 12.9 9.790 1.099.711

FIRAT TOP. 11.7 252.913 28.409.717

Sivas 5.1 44.834 5.036.203

Tokat 12.2 61.070 6.859.993

Yozgat 10.8 58.902 6.616.462

ÇAMLIBEL TOP. 8.5 164.806 18.512.658

Adana 9.5 314.101 35.282.965

Gaziantep 10.3 394.127 44.272.286

Hatay 9.7 274.804 30.868.733

İçel 15.1 385.184 43.267.719

Kilis 14.1 13.797 1.549.817

Osmaniye 7.7 27.351 3.072.338

TOROSLAR TOP. 10.9 1.409.364 158.313.858

Kırşehir 9.5 26.313 2.955.739

Nevşehir 8.3 44.974 5.051.929

Niğde 9.1 68.451 7.689.101

Aksaray 7.5 30.470 3.422.695

Karaman 6.9 27.037 3.037.066

Konya 7.4 212.919 23.917.191

MERAM TOP. 7.8 410.164 46.073.722

Ankara 9.8 691.691 77.697.650

Kastamonu 8.9 42.273 4.748.526

Kırıkkale 6.0 25.001 2.808.362

Çankırı 8.3 17.565 1.973.076

Zonguldak 11.8 109.144 12.260.146

Bartın 11.5 28.187 3.166.246

Karabük 4.7 20.599 2.313.886

BAŞKENT TOP. 9.6 934.460 104.967.892

Antalya 8.9 345.702 38.832.706

Burdur 8.0 30.983 3.480.320

Isparta 9.4 61.244 6.879.539

AKDENİZ TKOP. 8.9 437.929 49.192.565

İzmir 6.2 657.576 73.865.512

Manisa 8.3 147.164 16.530.932

GEDİZ TOP. 6.5 804.740 90.396.444

Balıkesir 11.3 206.790 23.228.721

Bursa 7.4 372.196 41.808.777

Çanakkale 10.7 80.301 9.020.211

Yalova 11.8 36.744 4.127.454

ULUDAĞ TOP. 8.8 696.031 78.185.162

Kırklareli 8.8 78.483 8.815.995

Edirne 9.0 77.402 8.694.567

Tekirdağ 9.7 212.449 23.864.396

TRAKYA TOP. 9.3 368.334 41.374.958

AYEDAŞ TOP. 10.2 795.333 89.339.756

Adapazarı 12.7 176.188 19.791.198

Bolu 6.7 32.863 3.691.501

Düzce 9.9 48.692 5.469.572

İzmit 9.6 304.868 34.245.822

SAKARYA TOP. 10.1 562.611 63.198.094

Afyon 7.9 73.127 8.214.356

Bilecik 6.8 45.471 5.107.757

Eskişehir 9.7 109.423 12.291.486

Kütahya 4.7 38.869 4.366.155

Uşak 6.0 46.241 5.194.252

OSMANGAZİ TOP. 7.2 313.131 35.174.005

BOĞAZİÇİ TOP. 12.3 2.214.967 248.807.243

Aydın 8.7 136.669 15.352.029

Denizli 4.2 74.376 8.354.656

Muğla 8.6 148.298 16.658.314

MENDERES TOP. 7.1 359.343 40.364.999

Adıyaman 10.4 89.578 10.062.297

Kahramanmaraş 8.9 195.120 21.917.830

GÖKSU TOP. 9.3 284.698 31.980.126

Amasya 10.4 42.812 4.809.072

Çorum 10.6 59.502 6.683.860

Ordu 9.7 72.451 8.138.421

Samsun 8.3 150.268 16.879.604

Sinop 13.9 31.189 3.503.460

YEŞİLIRMAK TOP. 9.5 356.222 40.014.417

GENEL TOP. 15.1 19.061.391 2.141.166.051